ارگونومی به مطالعه طراحی محیط کار، ابزارها و وظایف شغلی به‌گونه‌ای می‌پردازد که با توانایی‌ها و محدودیت‌های جسمی و روانی کارگران سازگار باشد. ارزیابی ریسک ارگونومیک یکی از ابزارهای کلیدی در طب کار برای کاهش اختلالات اسکلتی-عضلانی (MSDs) ناشی از کار است که شایع‌ترین مشکلات سلامت در محیط‌های کاری هستند.
چرا ارزیابی ریسک ارگونومیک مهم است؟
- کاهش آسیب‌ها: حرکات تکراری، وضعیت‌های نامناسب بدن، و بلند کردن اجسام سنگین می‌توانند به کمردرد، سندرم تونل کارپال، و سایر MSDs منجر شوند.
- افزایش بهره‌وری: محیط کاری ارگونومیک باعث بهبود راحتی کارگران و کاهش خستگی می‌شود.
- کاهش هزینه‌ها: پیشگیری از آسیب‌های شغلی هزینه‌های غرامت و غیبت از کار را کاهش می‌دهد.
مراحل ارزیابی ریسک ارگونومیک:
1. شناسایی خطرات: بررسی وظایف شغلی که شامل حرکات تکراری، بلند کردن اجسام، یا وضعیت‌های نامناسب بدن هستند.
2. جمع‌آوری داده‌ها: استفاده از ابزارهایی مانند چک‌لیست‌های ارگونومی (مثل RULA یا REBA) برای ارزیابی وضعیت‌های کاری.
3. تحلیل ریسک: تعیین شدت و احتمال وقوع آسیب‌های ارگونومیک.
4. مداخلات: طراحی مجدد ایستگاه‌های کاری، آموزش کارگران در مورد وضعیت‌های صحیح بدن، و استفاده از تجهیزات کمکی (مانند صندلی‌های ارگونومیک یا ابزارهای بالابر).
5. نظارت و بازبینی: پایش مستمر اثربخشی اقدامات و به‌روزرسانی برنامه‌ها.
مثال کاربردی:
در یک کارخانه تولیدی، کارگرانی که به‌صورت مداوم اجسام سنگین را جابه‌جا می‌کنند، در معرض کمردرد مزمن هستند. با ارزیابی ارگونومیک، می‌توان از بالابرهای مکانیکی استفاده کرد و آموزش‌هایی برای تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام ارائه داد.
منابع علمی برای مطالعه بیشتر:
- مقالات منتشرشده در Journal of Occupational Health یا Ergonomics
- دستورالعمل‌های سازمان بین‌المللی کار (ILO) و NIOSH در زمینه ارگونومی.